ул бер үҙе тора

он живёт один — ул бер үҙе тора

ребёнок остался дома один — бала өйҙә яңғыҙ ҡалды

в одном платье — күлдәксән генә

одна отрада — торғаны бер ҡыуаныс

в вазе одни яблоки — вазала бары тик алмалар ғына

меня одно беспокоит — мине фәҡәт бер нәмә борсой

в один и тот же час — бер үк сәғәттә

они оба одного возраста — улар икеһе лә бер үк йәштә

казаться одним существом — бер үк зат булып күренеү

какой-л. в ряду сходных — в сочетании с предлогом из

один из них — уларҙың береһе

один из присутствующих — булғандарҙың береһе

в один прекрасный день — көндәрҙең береһендә

ему сказал один человек — уға кемдер әйткән

то один, то другой — йә береһе, йә икенсеһе

одно другому не мешает — береһе икенсеһенә ҡамасауламай

все до одного — барыһы ла

все как один — бер кеше кеүек, барыһы ла бергә, бер күңелдән, бер тауыштан

ни один — һис кем, бер кеше лә

одно и то же — бер үк нәмә

один за другим — бер-бер артлы

один на один — икәүҙән-икәү, икәү генә

один к одному — береһенән-береһе (беренән-бере) яҡшыраҡ

одно к одному — бере өҫтөнә бере

одно из двух — икенең бере

один-одинёшенек — япа-яңғыҙ

один-единственный — берҙән-бер

по одному — бер-бер артлы, берәрләп

ставить на одну доску с кем — тиң һанау (күреү), бер ҡалыпҡа һуғыу, бер дәрәжәгә (рәткә) ҡуйыу

нечего рассказывать — һөйләргә бер нәмә лә юҡ

нечего делать — бер нәмә лә эшләп булмай, бүтән сара юҡ

нечего греха таить — йәшерен-батырын түгел, йәшереп тораһы юҡ

нечего сказать — әйтеп тораһы ла юҡ, һөйләп тә тораһы юҡ

от нечего делать — эш юҡтан эш итеп (табып), эш юҡлыҡтан

об этом и думать нечего — был турала уйлап тораһы ла юҡ

нечего разговаривать — һөйләшеүҙең кәрәге юҡ

что с вами? — һеҙгә ни булды?

что случилось? — нимә булды?

чем вы недовольны? — һеҙ нимә менән риза түгелһегеҙ?

они знали, на что идут — улар нимәгә барғандарын беләләр ине

а что? — ә нимә?

до чего...: — 1) бик, үтә, сиктән тыш, ғәҙәттән тыш

2) ниндәй дәрәжәгә, ниндәй хәлгә; к чему? — нишләп?, ниндәй маҡсат өсөн?, нимәгә?

не к чему — файҙаһыҙ, кәрәге юҡ

ни за что — бер нисек тә

ни за что; ни за что ни про что — буштан-бушҡа, тиктомалға, һис тә юҡҡа

хоть бы что кому: — 1) булды ни ҙә булманы ни

2) бер ни түгел, бер ни юҡ; что вы! (ты!) — һеҙ (һин) нимә!

что ни (на) есть — нимә бар

во что бы то ни стало — һүҙһеҙ, нимә генә (нисек кенә) булһа ла, һис шикһеҙ

что больной? — ауырыу ни хәлдә?

а что Амина? — ә Эминә нисек?

что ты так кричишь? — нимәгә һин шулай ҡысҡыраһың?

что ты задумался? — һин ниңә уйға сумдың?

что же ты не едешь? — һин нишләп бармайһың?

что стоит книга? — китап күпме тора

что толку в этом? — бынан ни мәғәнә?

что пользы? — ни файҙа?

скажите, нет ли чего новенького — әйтегеҙ әле, берәй яңылыҡ юҡмы

чего только не везли! — нимәләр генә алып барманылар!

торговать чем угодно — бөтәһе менән һатыу итеү

вот что я тебе скажу — мин һиңә бына нимә әйтәм

дом, что стоит у реки — йылға буйында торған өй

жаль, что ты не пришёл — үкенесле, килмәгәнһең

почувствовал, что засыпаю — йоҡлап барғандай тойолдом

такой тяжёлый, что не поднять — шундай ауыр, хатта күтәреп булмай

что ни день, появляются новые проблемы — көн һайын яңы проблемалар сығып тора

что в городе, что в деревне — ҡалала ла, ауылда ла шул

мне всё равно, что здесь жить, что там — бында йәшәнең ни, тегендә ни, минең өсөн барыбер

что в лоб, что по лбу — барыбер, ни булһа ла

выстоять несколько часов в очереди — бер нисә сәғәт сиратта баҫып тороу

дом выстоит ёще не один год — өй йәнә бер нисә йыл шул килеш торор

выстоять в войне — һуғышҡа ҡаршы тора алыу

целый пирог — бөтөн бер бәлеш

ездить целыми семьями — тотош ғаилә менән йөрөү

целый день — көнө буйы

ждать целый час — теүәл бер сәғәт көтөү

целый город — бөтөн ҡала

в целом мире — бөтә донъяла

целое событие — ысын ваҡиға

республика составляет единое целое — республика бер бөтөн булып тора

всё было цело — бөтәһе лә теүәл ине

остаться целым — иҫән ҡалыу

сапоги были целые — итектәр бөтөн ине

архив отделения цел — бүлектең архивы имен

целое число — бөтөн һан

одна целая шесть десятых — бер бөтөн ундан алты

целая вечность — мәңгелек, бик оҙаҡ ваҡыт

целый и невредимый; цел и невредим — иҫән-һау, имен-аман

ребёнок уже говорит — бала һөйләшә инде

свободно говорить по-русски — урыҫса иркен һөйләшеү

говорить правду — дөрөҫөн һөйләү

говорить комплименты — комплименттар әйтеү

говорить с уверенностью — ышаныс менән һөйләү

говорить с приятелем — дуҫ менән гәпләшеү

этот факт говорит о многом — был факт күп нәмә тураһында һөйләй

в нём говорит большой опыт — уның ҙур тәжрибәле икәнлеге күренеп тора

говорить на разных языках — бер-береңде аңлап етмәү

говорят (говорю) вам (тебе) — һеҙгә (һиңә) әйтәләр (әйтәм) бит

и не говори! — әйтмә (һөйләмә) лә инде! (аптырауҙы белдерә)

иначе говоря — башҡаса әйткәндә, икенсе төрлө әйткәндә

по правде говоря — дөрөҫөн генә әйткәндә

собственно говоря — асыҡ ҡына итеп әйткәндә

сам (сама, само) за себя говорит — үҙе үк әйтеп тора

что и говорить — әйтеп тораһы ла юҡ

что (как) ни говори — ни әйтһәң дә, ни генә тиһәң дә

что вы говорите? — һеҙ нимә һөйләйһегеҙ?

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

билет стоит дорого — билет хаҡы ҡиммәт (тора)

стоит внимания — иғтибарға лайыҡ

это ему ничего не стоит — был уға бер ни тормай

не стоит никакого труда — һис бер ни түгел, һис бер ни тормай

эту книгу стоит прочесть — был китапты уҡып сығырға була

стоит ему только напомнить — уның иҫенә төшөрөргә генә кәрәк

не стоит — бер ни түгел (рәхмәткә яуап рәүешендә)

ничего не стоит — бер ҡыйынлығы ла юҡ

игра не стоит свеч — бер тинлек ҡуян, ун тинлек зыян

череда труда и досуга — эш менән ялдың сиратлашыуы

череда людей — бер-бер артлы теҙелгән кешеләр

дни проходят чередой — көндәр бер-бер артлы үтеп тора

на небе блещут звёзды — күктә йондоҙҙар йым-йым итә

роса блестит на солнце — ҡояшта ысыҡ ялтырай

волосы блестят — сәсе йылтырап тора

у него глаза блестят — уның күҙҙәре мызлап тора

он блещет талантом — ул һәләте менән айырылып тора

она блещет красотой — ул матурлығы менән таң ҡалдыра

пять минут — биш минут

ни на минуту не забывать — бер минутҡа ла онотоп тора алмау

минуты радости — шатлыҡ минуттары

в одну минуту — минут эсендә

минута в минуту — теүәл, үҙ ваҡытында

с минуты на минуту — тиҙҙән, бына-бына

одну минуту — бер генә минут көтөгөҙ, хәҙер

минуту внимания — бер генә минутҡа иғтибар итегеҙ

жить минутой — бөгөнгөһө менән йәшәү

без пяти минут — тиҙҙән

как одна минута (пройти, пролететь) — бик тиҙ, һиҙмәйенсә лә ҡалыу

легко дышать — тын алыуы еңел

дышать свежим воздухом — саф һауа һулау

еле-еле дышать — саҡ-саҡ тын алыу

печь дышит жаром — мейестән эҫе бөркөлөп тора

его лицо дышало молодостью — уның йөҙөнән йәшлек дәрте ташып тора

дышать здоровьем — таҙалығы тышҡа (йөҙөнә) сыҡҡан

дышать воздухом чего, каким — бер даирә (мөхит) кешеләре менән аралашыу

дышать на ладан — хәл өҫтөндә булыу (ятыу)

отлежать руку — ипһеҙ ятып ҡулды ойотоу

он отлежал целый месяц — ул бер ай буйына тора алмай ятты

какая сегодня погода? — бөгөн һауа торошо нисек?

какого мнения вы о нём? — уның тураһында һеҙ ниндәй фекерҙәһегеҙ?

в каком году он родился? — ул нисәнсе йылда тыуған?

в каком городе ты живёшь? — һин ҡайһы ҡалала (тораһың) йәшәйһең?

какая радость — ниндәй шатлыҡ

какое там — ҡайҙа ул

какое там, и слышать не хочет — ҡайҙа ул, тыңлағы(һы) ла килмәй

какой бы то ни был — ниндәй генә булмаһын

какой ни (на) есть — ниндәй генә булһа ла

выпишите меня в какую ни на есть бригаду — мине ниндәй ҙә булһа бер бригадаға яҙығыҙ

какая разница — барыбер түгелме ни

какими судьбами? — ниндәй елдәр ташланы?

какой попало — ниндәй эләкһә, ниндәй тура килһә

какой из себя — ниндәй һуң ул, ниндәйерәк

хоть какой — ниндәй булһа ла

ни под каким видом — һис тә, бер нисек тә

он привёз полный короб товара — ул тулы бер ҡап тауар алып килде

шуба держится на нём коробом — туны өҫтөндә ҡап кеүек тора

целый короб — бер тоҡ (`бик күп` тигәнде аңлата)

с три короба наговорить (наобещать) — арттырып самаһыҙ һөйләү (вәғәҙәләр биреү)

противостоять ветру — елгә ҡаршы тороу

сила и слабость противостоят друг другу — көс һәм көсһөҙлөк бер-береһенә ҡаршы тора

скала вдалась в море — ҡая диңгеҙгә инеп тора

вдаться в мечтательность — хыялға бирелеп китеү

вдаться в крайности — бер сиктән икенсеһенә һуғылыу

вдаться в обман — алданыу

вдаться в подробности — энәһенән ебенә тиклем тикшереү (төпсөнөү)

дрожать от страха — ҡурҡыуҙан ҡалтыраныу

стёкла окон дрожали — тәҙрә быялалары дерелдәп торҙо

в небе дрожали звёзды — күктә йондоҙҙар емелдәне

сердце дрожит — йөрәк ҡалтырай

мать дрожит за своего ребёнка — әсә балаһы өсөн хафаланып тора

дрожать над каждой копейкой — һәр бер тин өсөн ҡалтырап тороу

возникновение жизни на Земле — Ерҙә тормош(тоң) барлыҡҡа килеүе

образ жизни — йәшәү рәүеше

жизнь животных — хайуандар тормошо

на всю жизнь — ғүмергә, ғүмер буйына

на склоне жизни — ғүмер ахырында

продлить жизнь — ғүмер оҙайтыу

не показывать признаков жизни — йәне булмау

общественная жизнь — ижтимағи тормош

повседневная жизнь — көндәлек тормош

семейная жизнь — ғаилә тормошо

духовная жизнь — рухи тормош

жизнь земная — ерҙәге тормош

на улице кипела жизнь — урамда тормош ҡайнап тора

войти в жизнь — тормошҡа аяҡ баҫыу

вдохнуть жизнь — йән өрөү

дать жизнь кому — донъяға килтереү, тыуҙырыу

жизнь моя (обращение) — йәнем минең

ни в жизнь — бер ҡасан да, ғүмерҙә лә

отдать (положить) жизнь за кого-что — йәнде фиҙа ҡылыу, ғүмереңде биреү

ни от кого не зависеть — бер кемгә лә буйһонмаған булыу

цена зависит от качества — хаҡ сифатҡа бәйләнгән

успех дела зависит от тебя — эштең уңышы һинән тора